Psychologisch zijn archetypen levens brengende collectieve energieën die vanuit verschillende oogpunten beschouwd kunnen worden. We willen hier enkele benaderingswijzen aanstippen als uitnodiging tot reflectie en dialoog.

Archetypen

Archetypen betreffen bepaalde overgeërfde manieren van handelen of reageren, die de mensheid sedert de oertijd heeft opgebouwd in situaties van angst, gevaar, strijd, de verhouding der geslachten, de houding ten opzichte van geboorte en dood. Het is een oeroud weten omtrent de diepste relaties tussen het leven, de mens en de kosmos.

Archetypen zijn gedragsmogelijkheden, een aanleg om op een bepaalde manier te reageren op de omstandigheden die we in het leven tegenkomen. Ze verwijlen op de bodem van ons collectieve onbewuste, en worden in de verschillende culturen symbolisch uitgedrukt in godsdiensten, volksverhalen, mythen of sprookjes.

Er zijn archetypen met positieve krachten en met negatief lijkende krachten. Echter: archetypen zijn gedragsmogelijkheden, en zijn in zichzelf niet goed of fout.

De archetypen zijn mysterieuze entiteiten of energiestromen. Ze worden soms vergeleken met een magneet onder een blad papier. Als er ijzervijlsel uitgestrooid wordt boven op het papier, ordenen dezen zich ogenblikkelijk langsheen de lijnen van de magnetische krachten. We kunnen de patronen van het vijlsel zien op het papier, maar we kunnen de magneet onder het papier niet zien. Of anders gezegd, we kunnen de eigenlijk magnetische krachten zelf niet waarnemen, enkel het zichtbare bewijs van hun bestaan. Hetzelfde geldt voor de archetypen. Die blijven verborgen. Maar we ervaren hun invloeden in kunst, in poëzie, in religie, in wetenschappelijke ontdekkingen, in vooral de patronen van hoe we denken, ons voelen en ons gedragen. Alle vormen van menselijke creativiteit en menselijke interacties zijn dan als het ijzervijlsel. We kunnen enkel iets van de vorm en patronen van de archetypes achterhalen via deze manifestaties. Maar we kunnen nooit de energieën zelf zien.

Van jongen tot man

Jongens Psychologie tot de leeftijd van volwassenheid

Tot de leeftijd van volwassenheid zijn jongensarchetypen werkzaam bij jongens. Dit is volledig normaal en logisch. De psychologische mogelijkheden zijn nog onvoldoende ontwikkeld om te kunnen functioneren in de patronen van de volwassen archetypen.

De vier hoofdvormen van de gebalanceerde jongensenergieën hebben we geïdentificeerd als het Goddelijke kind, het gevoelige kind, het kwetsbare kind en het speelse kind of de held.

De jongensenergieën overlappen en versterken elkaar. Het Goddelijke Kind geeft een natuurlijke aanleiding tot het Gevoelige Kind. Tezamen vormen ze de nucleus van al wat later zal uitgroeien tot moois, energiek, verbonden, warm, zorgzaam en spiritueel in de man. Het ego van een jongen heeft de opmerkzaamheid van het Gevoelige Kind nodig om zichzelf te onderscheiden van deze energieën. En alle drie geven aanleiding tot de Held, die hen bevrijdt van de overheersing van het vrouwelijk onbewuste en die de identiteit van de jongen vestigt als een eigen individu. De Held bereidt de jongen voor om man te worden.

Mannen Psychologie

 Extract uit “King, Warrior, Magician, Lover – Moore & Gillette, 4. Man psychology pg 43”

Het is een hele onderneming voor een menselijk wezen om zich te ontwikkelen naar het volle potentieel. De worsteling met het kinderachtige in ons oefent een geweldige gravitatiekracht uit tegen het bereiken van het volledige volwassen potentieel. Niettemin moeten we deze gravitatiekracht bestrijden door hard te werken en door de piramiden op te bouwen van eerst het “jongen zijn” en dan “mannelijkheid” die de kernstructuren uitmaken van onze mannelijke zelf.

De oude Maya vernietigden zelden oudere structuren van het stadsverleden. Net zoals zij zoeken we niet de piramiden van het “jongen zijn” te slopen want die waren altijd de krachtgeneratoren en sluizen van energiebronnen van ons oerverleden en dat zullen ze altijd blijven. Maar we moeten eerder lagen steen bouwen over die oude terrassen en nieuwe trappen. We moeten steen voor steen bouwen aan de bestemming van rijpe mannelijkheid, zodat we uiteindelijk op een hoger platform kunnen staan en ons rijk kunnen toeschouwen als “Heer van de Vier Windstreken”.

Er bestaan een reeks technieken die we kunnen gebruiken in dit bouwproject. Droomanalyse, onze dromen terug binnengaan en veranderen, actieve verbeelding, psychotherapie in de vele vormen die voorhanden zijn, mediteren op de positieve aspecten van de archetypen, gebed, rituelen met spirituele ouderen, verscheidene vormen van spirituele beoefening en andere methoden zijn allemaal belangrijk in het proces om jongens om te vormen in mannen. Zo ook stimuleert IP4men een stelselmatig en duurzaam rijpingsproces waarin de mannelijke psyche progressief kan groeien van de jongensarchetypen naar de volwassen archetypen, en verder.

De vier hoofdvormen van de volwassen mannelijke energieën hebben we geïdentificeerd als de Koning, de Krijger, de Magiër en de Minnaar. Ze overlappen elkaar allemaal en ideaal gezien versterken ze elkaar. De goede Koning is altijd een Krijger, een Magiër en een Minnaar. En hetzelfde gaat op voor de andere drie.

Jongens Psychologie bij de volwassen man

Extract uit “King, Warrior, Magician, Lover – Moore & Gillette, Boy Psychology pg 13”

Maar al te vaak wordt de jongenspsyche ook als volwassen man verdergezet, dan krijgt men schijnmannelijkheid: de drugdealer, de machtswellustige politieke leider, de vrouwen mishandelaar, de chronisch slecht gezinde baas, de nieuwe ster manager, de ontrouwe echtgenoot, de ja-knikker, de heiliger dan de paus preker, het bendelid, de afwezige vader, de coach die atleten vernedert, de therapeut die enkel een grijs gemiddelde betracht voor zijn cliënteel, de yuppie, en zo verder …

Al deze mannen hebben iets gemeen. Ze zijn allemaal jongens die zich voordoen als mannen. Bovendien zijn ze hier op een eerlijke manier geraakt omdat niemand hen ooit getoond heeft wat het is om een volwassen man te zijn. Hun soort van “mannelijkheid” is een schijnmannelijkheid hoewel dit in de meeste gevallen gewoon verder duurt alsof het geoorloofd is. Controlerend, bedreigend en agressief gedrag wordt voortdurend verkeerdelijk geïnterpreteerd als kracht. In werkelijkheid is dit het oppervlakkige laagje bovenop een extreme kwetsbaarheid en zwakheid, de hulpeloosheid van een gekwetste jongen.

Het verwoestende feit is dat veel mannen zijn blijven hangen op een onvolwassen niveau van ontwikkeling. Deze vroegere ontwikkelingsniveaus worden geleid door de innerlijke blauwdrukken van gepast jongensgedrag. Dit niveau dient overstegen te worden door het ego dat toegang zoekt tot de archetypen van volwassen mannelijkheid. Wanneer dit niet gebeurt, handelen we vanuit kinderachtigheid, vaak verborgen voor onszelf, maar minder verborgen voor anderen.

We spreken vaak minzaam over kinderlijkheid in onze cultuur. Het is waar dat de jongen in ieder van ons, als het zijn juiste plaats kent, een bron is van speelsheid, van plezier, van genot, van vitaliteit en een soort openheid van geest dat klaar staat voor avontuur en de toekomst. Maar er bestaat een ander soort van kinderlijkheid dat ons kinderachtig maakt in onze interacties met onszelf en anderen, terwijl mannelijkheid nodig is.